ارزیابی تأثیرات اجتماعی طرح خروج دام از جنگل در استان گلستان بر روستای ینقاق از توابع شهرستان گالیکش

حفظ و حراست از محیط زیست جنگلی از وظایف مهم حکومت به شمار می آید و یکی از مهمترین عوامل تخریب جنگلها روستاییانی هستند که از درختان جنگل برای خانه سازی، سوخت و تعلیف دامها استفاده می کنند. در راستای انجام این وظیفه قانونی، از سال 1364 مراحل برنامه ریزی و اجرای طرح خروج دام ازجنگل آغاز گشت. از آن زمان تاکنون این طرح در مورد بسیاری از روستاهای جنگلی خصوصا در استان گلستان به اجرا درآمده است. در سال 1370 مراحل کوچ چهار روستای واقع در جنگل از توابع شهرستان گالیکش شروع شد. این طرح که موسوم است به طرح تجمیع ینقاق باعث بیرون آمدن چهار روستا مجاور (تقریبا 50 خانوار روستایی) از جنگل و اسکان مجدد در حاشیه روستای ینقاق و در محله ای شد که عرفاً به آن شهرک منابع طبیعی می گویند. تحقیق حاضر که از طرح پانل واپس نگر استفاده می کند پژوهشی کیفی از نوع تولید نظریه زمینه ای است که در چارچوب نظریه اصلی توسعه پایدار و یکی از مهمترین زیر شاخه های اجتماعی آن یعنی توانمندسازی، شکل گرفته است و با استفاده از رویکرد ارزیابی تاثیر اجتماعی (اتا) به بررسی مولفه های اصلی آن در اجتماع مورد بررسی پرداخته است و هدف آن نشان دادن اثرات اجتماعی مثبت و منفی حاصل از اسکان مجدد در بین کوچ کنندگان بوده است. در این تحقیق ابتدا اثرات مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مشخص گشته است و در مرحله بعد با استفاده از نظر کارشناسان علوم اجتماعی و اکولوژی و در تنها نمودار این تحقیق که با استفاده از نرم افزارexcel 2007 رسم شد اثرات اقتصادی به عنوان مهمترین اثر طرح تجمیع، انتخاب گشته تا عمیق تر و همه جانبه تر بررسی شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ارائه خدمات زیربنایی برای کوچ کنندگان به عنوان مهمترین عامل توانمندساز و رضایت بخش برای ساکنان شهرک مطرح است و درآمد حاصل از اشتغال ایجاد شده برای خانواده ها نسبتاً مناسب است. اما عدم پایبندی دولت به وعده های خود خصوصا در مورد ایجاد دامداری صنعتی و تعاونی روستایی و کم شدن زمینهای کشاورزی و دامها و از دست دادن خودکفایی نسبی جنگل نشینان در کنار عدم برنامه ریزی برای اشتغال نسل دوم کوچ کنندگان و آسیبهای اجتماعی به وجود آمده از مهمترین دلایل نارضایتی های موجود است. درپایان، با تحلیل و کدگذاری مصاحبه های تحقیق، انتزاع «ترس ناشی از تعلیق» برای توضیح مقوله های اصلی کشف شده در مصاحبه ها به دست آمد که قدرت تبیین طیف وسیعی از کنشهای کوچ کنندگان، خصوصا نسل اول آنها را دارا بود.